Onder de waterlijn

Daar gebeurt veel onder de waterlijn. Vooral dat wat in eerste instantie niet zichtbaar is. Irritaties en ergernissen. Het gevoel niet gehoord te worden, te worden gekleineerd, daar ontstaat boosheid die niet altijd getoond wordt.

Daar ontstaan de werkelijke problemen waar een groep of team last van ondervindt en wat zich gaat uiten in onveiligheid en zaken niet meer bespreekbaar maken.

Voor mij als begeleider is het belangrijk juist wel dat bespreekbaar te maken wat zich op dat moment aandient. Tussen de regels door kunnen luisteren. Het gaat hierbij niet om dat wat gezegd wordt, maar dat wat gehoord wordt. 

In communicatie wordt zoveel meer gezegd dan alleen de uitgesproken zin. Het is hoe het gezegd wordt, de intonatie, een hoge of lage stem, de gezichtsuitdrukking, de kleuring van de huid, het trekken van de mond, een traan, een lach, ga zo maar door.

Daaronder schuilt vaak een gevoel van niet begrepen worden en vervolgens wel begrepen willen worden. Venijnig stemgeluid, proberen boven de ander uit te komen of zoals iemand hem laatst zo prachtig benoemde. “Dan trek ik mijn machtskaart”

Binnen de deep democracy worden dit de visjes genoemd. De kleine irritaties. De zaken die niet genoemd worden. Zaken die kunnen uitgroeien tot grote vissen, haaien. Een plek waar je dan liever niet meer wilt zijn want het is niet veilig meer. Je kunt niet zeggen wat je wilt zeggen want het wordt afgestraft. Hier ontstaat de angst en de behoefte weg te duiken.

Kortom van belang is dat hier zo snel mogelijk wat mee gedaan wordt.

Niet doen alsof het er niet is, onder de tafel schuiven en verder gaan met de orde van de dag.

Als ik bemerk dat er zaken spelen waar mensen last van hebben dan maak ik het bespreekbaar en het liefst meteen. 

Wat gebeurt hier tussen jullie. Wat gebeurt er met jou, wat maakt dat je reageert zoals je reageert en wat gebeurt er met de ander. Wat doe je zelf in deze discussie waar een conflict is ontstaan. Hebben jullie elkaar goed gehoord. Wat bedoelde de ander volgens jou, wat maakt dat je zo geraakt bent, Wat maakt dat je een bepaalde uitspraak hebt gedaan.

Om de ander te overtuigen worden nog wel eens middelen ingezet die de ander in een onderliggende positie plaatst. Waar ineens een machtsverschil wordt neergelegd. 

Hoe mooi is het dan als deelnemers in een groep of team bereid zijn naar zichzelf te kijken en te zien wat ze bewerkstelligen met bepaald gedrag. Dat ze verder durven kijken dan het moment en willen onderzoeken waar het gedrag vandaan komt. Is het bijvoorbeeld afkomstig van overtuigingen of normen die meegekregen zijn? Heb je altijd moeten vechten. Heb je vaststaande ideeën of juist ervaringen die niet nader worden uitgelegd omdat het voor jouzelf zo vanzelfsprekend is. Niet bedenkend dat de ander dit niet weet.

In communicatie spelen zoveel zaken een rol dat het heel moeilijk is om steeds weer ter plekke naar jezelf te kijken. Toch kan deze competentie helpen om het gesprek een andere draai te geven. Even een moment nemen om aan te geven hé wat gebeurt hier tussen ons. Wat maakt dat ik zo geraakt ben en wat maakt dat jij zo reageert. Metacommunicatie wordt dat genoemd. Oftewel, communiceren over de communicatie. Er boven hangen en op een andere manier te kijken.

De zin, ‘hoe je kijkt maakt wat je ziet’ kan hierbij helpen. Lukt het je om ook het perspectief van de ander te zien. 

Per slot, door de ander leer je jezelf beter kennen!

Jolande